BASINÇLI EKİPMANLAR YÖNETMELİĞİ

22 Ocak 2007 PAZARTESİ Resmî Gazete Sayı : 26411

YÖNETMELİK

Sanayi ve Ticaret Bakanlığından:

BASINÇLI EKİPMANLAR YÖNETMELİĞİ

(97/23/AT)

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak  ve Tanımlar

Amaç

MADDE  1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, maksimum izin verilebilen PS basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanların  ve donanımların tasarım, üretim ve uygunluk değerlendirmesi ile ilgili  usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; maksimum izin verilebilen PS basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanları  kapsar.

(2) Bu Yönetmelik aşağıda belirtilen  hususları kapsamaz:

a) Basınç düşürme istasyonları veya sıkıştırma istasyonlarında bulunabilen standart basınçlı ekipmanlar hariç olmak üzere; herhangi bir akışkan veya maddeyi, bir tesise ya da kıyı veya açıkta bulunan  tesisten taşımak için tasarlanmış, ekli her türlü ekipmanı da içeren ve tesisin içinde bulunan son izolasyon cihazını da kapsayacak şekilde boru veya  boru sisteminden oluşan boru hattı, 

b) Suyun tedariki, dağıtımı ve boşaltılması için şebekeler ve ilgili ekipmanlar, basınçlı su taşıma boruları, basınç tünelleri, hidroelektrik tesisler için basınç şaftı ve ilgili özel aksesuarlar,

c) 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliğinin (87/404/AT) kapsadığı ekipmanlar,

ç) 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Aerosol Kaplar Yönetmeliğinin (75/324/AT) kapsadığı ekipmanlar,

d) Aşağıda belirtilen mevzuat ve ekleri tarafından araçların fonksiyonları için belirlenmiş olan ekipmanlar: 

1) 1/4/1999 tarihli ve 23653 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (70/156/AT),

2) 7/1/1999 tarihli ve 23576 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörleri Tip Onayı Yönetmeliği (74/150/AT),

3) 23/12/2004 tarihli ve 25679 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların Tip Onayı Yönetmeliği (2002/24/AT),

e) Bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği gibi Kategori I’den yüksek olmayacak şekilde sınıflandırılmış ve aşağıda açıklanan yönetmelikler tarafından kapsanan ekipmanlar;

1) 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı 4. mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan Makine Emniyeti Yönetmeliği (98/37/AT),

2) 15/2/2003 tarihli ve 25021 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Yönetmeliği (95/16/AT),

3) 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Belirli Gerilim Sınırları Dahilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (73/23/AT),

4) 13/3/2002 tarihli ve 24694 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Cihaz Yönetmeliği (93/42/AT),

5) 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (90/396/AT),

6) 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı 4. Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılacak Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT),

f) Avrupa Birliğini oluşturan Roma Antlaşmasının 223 (1) (b) maddesi tarafından  kapsanan askeri ekipmanlar, 

g) Yanlış kullanım sonucunda radyoaktif yayıma sebep olabilecek, özellikle nükleer amaçlı kullanım için tasarlanan ekipmanlar,

ğ) Petrol, gaz veya jeotermal keşif ve sondaj endüstrisinde ve yeraltı depolamasında, kuyu basıncını  kontrol etmek için kullanılan  kuyu başı, patlama önleyiciler, boru manifoldları ve bunların tüm ekipmanlarından oluşan  kuyu kontrol ekipmanları,

h) Basıncın belirgin bir tasarım faktörü olmadığı statik ve dinamik işlevsel etkileri veya diğer işlevsel etkileri karşılayabilecek yeterli  dayanıklılık, sertlik veya kararlılığa sahip olan ve buna uygun olarak malzemesi seçilmiş, boyutları belirlenmiş ve üretilmiş mahfazaları ve makineleri kapsayan aşağıda belirtilen ekipmanlar,  

1) Türbin ve içten yanmalı motorları da içeren motorlar,

2) Buharlı motorlar, gaz/buhar türbinleri, turbo jeneratörler, kompresörler, pompalar ve çalıştırma düzenleri,

ı) Fırın soğutma sistemleri, sıcak hava geri kazanıcıları, toz emiciler ve sıcak fırın egzoz gazı temizleyicileri dahil olmak üzere yüksek fırınlar,  fırın soğutma, gaz değiştiriciler, eritme, yeniden eritme, gazını alma, çelik ve demir dışı metallerin döküm tepsileri dahil olmak üzere doğrudan tasviye döküm ocakları,

i) Şartel kontrol ünitesi, transformatör gibi yüksek gerilim ekipmanları ve dönen makinalar için mahfazalar,

j) Aktarma  sistemleri (örneğin: elektrik  ve telefon kabloları) muhafazası için basınçlı borular,

k) Gemiler, roketler, uçaklar ve hareket edebilir deniz araçları ile tekneler üzerinde kullanılmak veya bunların hareketini sağlamak üzere tasarlanmış ekipmanlar,

l) Taşıt lastikleri, hava yastıkları, oynamak için kullanılan toplar, şişme botlar ve benzeri esnek muhafazadan oluşan basınçlı ekipmanlar, 

m) Egzoz ve emme susturucuları,

n) Son tüketim için üretilen karbonatlı içeceklerin şişe veya teneke kutuları,

o) PSxV değeri 500 bar x litreden fazla olmayan ve izin verilen maksimum basıncı 7 bar'ı geçmeyen, içeceklerin dağıtım ve nakliyesi için tasarlanmış kaplar,

ö) Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Uluslar Arası Taşınması (ADR), Tehlikeli Maddelerin Demiryolu  ile Uluslar Arası Taşınması  (RID),  Uluslar Arası Denizcilikle İlgili Tehlikeli Madde Kodları (IMDG) ve Uluslar Arası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) anlaşmaları tarafından kapsanan ekipmanlar, 

p) Sıcak su ısıtma sistemindeki radyatör ve borular, 

r) Sıvının üzerindeki gaz basıncı 0,5 bar’dan fazla olmayan sıvıları depolamak için tasarlanmış kaplar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 

a) 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna dayanılarak, 

b) Avrupa Birliğinin 97/23/EC sayılı Basınçlı Ekipmanlara İlişkin Direktifine paralel olarak, 

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Akışkanlar: Süspansiyon halinde katı içerenler de dahil olmak üzere, hem saf halde gazları, sıvıları ve buharları, hem de bunların karışımlarını, 

b) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını, 

c) Basınç: Vakumun bir negatif değer olarak  belirtildiği, gösterge basıncı olarak da ifade edilen, atmosfer basıncına göre basıncı, 

ç) Basınçlı aksesuarlar: İşlevsel fonksiyona ve basınç taşıyıcı hazneye sahip cihazları,

d) Basınçlı ekipman: Kaplar, borular, emniyet ve basınç aksesuarları, uygulaması varsa basınçlı ekipmanın basınç içeren kısımlarına bağlı flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları vb. elemanları,

e) Boru donanımı: Özellikle bir boru veya boru sistemini, bağlantıları, genişletme eklerini, hortumları veya başka uygun olan basınç altında bulunan parçaları içeren borular ve boru donanımı olarak kabul edilen havayı soğutmak veya ısıtmak amacıyla borulardan oluşan ısı değiştiricilerini de kapsayacak şekilde basınçlı bir sisteme bağlanma durumunda, akışkanların taşınması amaçlı boru bileşenleri, 

f) Donanımlar: Bir imalatçı tarafından, tamamlanmış fonksiyonel bir bütün oluşturması için birleştirilen basınçlı ekipmanın çeşitli parçalarını,

g) Emniyet aksesuarları: Emniyet vanası, patlama diskli emniyet aletleri, bel verme çubukları, kontrollü basınç düşürme emniyet sistemleri gibi doğrudan basınç sınırlandırma aletleri ile basınç ve sıcaklık anahtarları, akışkan  seviyesi anahtarları ve emniyetle ilgili her türlü ölçme kontrol ve düzenleme cihazları gibi basınç düzeltme amacına yönelik ya da kapatma veya kapatmayla birlikte tamamen durdurmayı sağlayan sınırlayıcı cihazları da kapsayacak şekilde, basınçlı ekipmanları izin verilen limitlerin aşılmasına karşı korumak için tasarımlanmış cihazları, 

ğ) İzin verilen maksimum basınç (PS): Koruyucu ya da sınırlama cihazının bağlantı noktasında veya ekipmanın en üstünde, bu yerlerin uygun olmaması halinde imalatçı tarafından belirlenen herhangi bir uygun noktada tanımlanmış olan, imalatçı tarafından belirlenen ve ekipmanın tasarlandığı maksimum basıncı, 

h) İzin verilen maksimum/minimum TS sıcaklık derecesi: İmalatçı tarafından belirlenen ekipmanın tasarlanmış olduğu maksimum/minimum sıcaklık derecesi TS’yi, 

ı) Hacim (V): İlk bağlantı veya kaynak noktasına kadar olan nozulların hacmi dahil, daimi iç parçaların hacmi hariç olmak üzere bir haznenin iç hacmini,

i) Kap: Başka bir ekipmana birleştirilen bağlantı noktasına kadar olan doğrudan ekleri de dahil olmak üzere, akışkanları içinde basınç altında tutmak için tasarlanmış ve imal edilmiş hazne veya hazneleri, 

j) Komisyon: Avrupa Birliği Komisyonunu,

k) Malzemeler için Avrupa onayı: Basınçlı ekipmanların imalatında sürekli kullanımı amaçlanan, uyumlaştırılmış standartlar tarafından kapsanmayan malzemelerin özelliklerini tanımlayan teknik belgeyi,

l) Müsteşarlık: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığını, 

m) Standart çap (DN): DN ve bunu takip eden bir sayı ile gösterilen, referans amaçlı uygun yuvarlatılmış değer olup üretim boyutlarından farklı anlama gelen, dış çaplar dışında, boru sisteminde bulunan bütün parçalara ortak olarak verilen sayısal büyüklüğü, 

n) Sabit bağlantılar: Tahribatlı yöntemler haricinde ayrılmayan bağlantıları, 

ifade eder. 

İKİNCİ BÖLÜM

Uygunluk Değerlendirmesi

Piyasaya arz

MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde bahsedilen basınçlı ekipman ve donanımların; düzgün olarak kurulmuş, bakımı yapılmış olmaları halinde ve tasarımlanan amaç için kullanılmaları durumunda, kişilerin, evcil hayvanların ve eşyaların emniyetini ve güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde piyasaya sürülmesini ve hizmete sunulmasını temin etmek için gerekli önlemler ilgililerce alınmalıdır.

(2) Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan basınçlı ekipmanlar veya donanımların, bu Yönetmelik hükümlerine uygunluk sağlamayanları; imalatçı veya Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi tarafından, uygunsuz olduğunu ve satışa sunulamayacağını belirtir bir şekilde işaretlenmek kaydı ile fuar veya sergilerde gösterilebilir. Gösterimler sırasında kişilerin güvenliğini temin etmek için, imalatçı tarafından gereklere uygun emniyet tedbirleri alınır.

Teknik  gerekler

MADDE 6 – (1) Aşağıda (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde ifade edilen basınçlı ekipmanlar  bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’deki temel gerekleri yerine getirmelidir.

a) Bu fıkranın (b) bendi haricinde olup aşağıda belirtilen kaplar.

1) Gaz, sıvılaştırılmış gaz, basınç altında çözünmüş gazlar, buharlar ve maksimum izin verilen sıcaklıktaki buhar basıncı, normal atmosfer basıncından (1013 mbar) 0,5 bar’dan daha yüksek olan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için kaplar.

1.1) 1 litre’den daha büyük hacim ve PS ile V çarpımı 25 bar x litreden daha büyük veya 200 bar’dan  daha  büyük PS  basıncı olup bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 1’de gösterilen, grup 1’deki akışkanlar için kaplar. 

1.2) 1 litre’den daha büyük hacim ve PS ile V çarpımı 50 bar x litreden daha büyük  veya 1000 bar’dan daha büyük PS basıncı olup, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 2’de gösterilen, grup 2’deki akışkanlar için kaplar ve taşınabilir tüm yangın söndürücüler ve solunum tüpleri. 

2) Maksimum izin verilen sıcaklıkta buhar basıncı normal atmosfer basıncından (1013 m bar) 0,5 bar’dan fazla olmayan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için kaplar.

2.1)  1 litre’den daha  büyük  hacim  ve PS ile V çarpımı 200 bar x litreden  daha büyük  veya 500 bar’dan daha büyük PS  basıncı olup, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 3’te gösterilen grup 1’deki akışkanlar için kaplar.

2.2)  10 bar’dan daha büyük PS basıncı ve  PS ile V  çarpımı 10 000 bar x litreden  büyük veya 1000 bar’dan daha büyük PS basıncı olup, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 4’te gösterilen, grup 2’deki akışkanlar için kaplar.

b) 2 litre’den daha büyük bir hacmi ve aşırı ısınma riski olan 110 °C’tan daha fazla sıcaklıkta kızgın su veya buhar üretimi amaçlanan bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 5’te gösterilen, ateşle veya başka türlü ısıtılmış basınçlı ekipmanlar ve bütün basınçlı pişiriciler. 

c) Aşağıdaki amaçlar için tasarımlanmış borular. 

1) Gaz, sıvılaştırılmış gaz, basınç altında çözünmüş gazlar, buharlar ve maksimum izin verilen sıcaklıkta buhar basıncı, normal atmosfer basıncından (1013 mbar) 0,5 bar’dan daha yüksek olan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için borular.

1.1) DN’si 25’ten daha büyük olup, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 6’da gösterilen, grup 1’deki akışkanlar için borular. 

1.2) DN’si 32’den daha büyük ve PS ile DN çarpımı 1000 bar’dan büyük olup bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 7’de gösterilen, grup 2’deki akışkanlar için borular. 

2) Maksimum izin verilen sıcaklıkta buhar basıncı normal atmosfer basıncından  (1013 m bar) 0,5 bar’dan fazla olmayan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için borular.

2.1) DN’si 25’ten daha büyük ve PS ile DN çarpımı 2000 bar’dan büyük olup bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 8’de gösterilen, grup 1’deki akışkanlar için borular. 

2.2) PS si 10 bar’dan büyük, DN’si 200’den büyük  ve PS ile DN çarpımı 5000 bar’dan büyük olup  bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II), tablo 9’da gösterilen grup 2’deki akışkanlar için borular.

ç) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c) bentlerinin kapsamındaki ekipmanlar ve bu ekipmanların oluşturduğu donanımlar için kullanılan emniyet ve basınç aksesuarları.

(2) Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde "donanımlar" olarak tanımlanıp bu Yönetmeliğin kapsamında olan en az bir basınç ekipmanını içeren ve aşağıda listelenmiş olan donanımlar, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’de bildirilen temel gereklere uygun olmalıdır. 

a) Aşırı ısınma riski arz eden, ateşlenerek veya başka bir şekilde ısıtılan en az bir basınçlı  ekipmandan oluşan, 110°C üzerinde bir sıcaklıkta buhar veya kızgın su üretmesi amaçlanan donanımlar.

b) Bu fıkranın (a) bendinde anlatılanların haricindeki donanımlardan, imalatçı tarafından pazara ve hizmete sunulanlar. 

c) Bu maddenin birinci fıkrası kapsamına girmeyip, el ile katı yakıtla beslenen ve 50 bar x litreden  daha büyük PS x V değeri olan, 110°C’dan daha fazla olmayan sıcaklıkta sıcak su üretmesi planlanan donanımlar, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I) madde 2.10, madde 2.11, madde 3.4, madde 5 (a) ve madde 5 (ç)’de belirtilen temel gereklere uymalıdır. 

(3) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri ile ikinci fıkrasında belirtilen limitlerin altında veya eşit olan basınçlı ekipmanlar ve/veya donanımlar, emniyetli kullanımı sağlamak için Türkiye’deki veya bir Avrupa Birliği üyesi ülkedeki geçerli mühendislik uygulamasına uygun olarak tasarımlanmalı ve imal edilmelidir. Basınçlı ekipmanların ve/veya donanımların beraberinde yeterli kullanım talimatları olmalı ve imalatçıyı veya Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisini tanımlayacak bir etiketi bulunmalıdır. Bu tür ekipmanlar ya da donanımlara 16 ncı maddede belirtilen CE uygunluk işareti iliştirilemez. 

Serbest dolaşım

MADDE 7 – (1) Basıncın oluşturduğu tehlikeler neden gösterilerek, bu Yönetmeliğe uygunluk sağlayan ve bu Yönetmeliğin 11 inci  maddesi uyarınca uygunluk değerlendirmesine tabi tutulduklarını belirleyen CE uygunluk işareti taşıyan, 4 üncü maddede adı geçen basınçlı ekipman veya donanımların imalatçı tarafından belirlenen şartlarda pazara sürülmesi veya hizmete sokulması yasaklanamaz, sınırlanamaz ve engellenemez.

(2) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına uygun olan basınçlı ekipman veya donanımların pazara sürülmesi veya hizmete sunulması, basınç nedenli tehlikeler sebebiyle, yasaklanamaz, kısıtlanamaz ve engellenemez.

(3) Basınçlı ekipman ve donanımların doğru ve güvenli kullanılması için, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 3.3 ve 3.4 üncü maddelerindeki bilgiler Türkçe olarak  verilir.

Uygunluk kabulü

MADDE 8 – (1) Bakanlık bu Yönetmeliğin 11 inci maddesindeki uygunluk değerlendirmesine tabi tutularak 16 ncı madde gereği CE uygunluk işaretini ve bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-VII)’de belirtilen Uygunluk Beyanını taşıyan basınçlı ekipman ve donanımları, bu Yönetmeliğin tüm hükümlerine uygun kabul eder.

(2) Uyumlaştırılmış Avrupa standartlarını uyumlaştıran ulusal standartlara uygun üretilen basınçlı ekipman ve donanımların bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen temel gereklere uygun olduğu kabul edilir.

(3) Bakanlık çok ciddi güvenlik gerekçeleri ile;

a) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin son fıkrasında adı geçen bir veya bir grup basınçlı ekipmanın aynı maddenin birinci fıkrası şartlarına tabi olması,

b) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin son fıkrasında adı geçen bir donanım veya donanım grubunun aynı maddenin ikinci fıkrası şartlarına tabi olması,

c) Bir veya bir grup ekipmanın bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II)’nin şartlarından ayrılarak başka bir kategoride sınıflandırılması, 

yönünde değerlendirmede bulunduğu takdirde, bu durumu gerekçeleriyle birlikte Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona bildirerek gerekli tedbirlerin alınmasını ister.

(4) Bakanlık bu maddenin ikinci paragrafında belirtilen standartların, temel gerekleri tam olarak karşılamadığını düşünürse, konuyu sebeplerini belirterek Müsteşarlık aracılığıyla Komisyonun 98/34/EC Direktifine göre oluşturulan komiteye bildirir. 

Koruma tedbirleri

MADDE 9 – (1) CE uygunluk işaretini taşıyan ve amacına  uygun olarak kullanılan, bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde belirtilen basınçlı ekipman, kişilerin ve bazı hallerde evcil hayvanların veya eşyaların emniyetini tehdit ettiği zaman, Bakanlık, bu tür ekipman ve donanımların pazara sürülmesini, servise konulmasını, hizmete sunulmasını, kullanılmasını, serbest dolaşımını kısıtlamak ve pazardan geri çekilmesini sağlamak için kanunlarla verilen yetkilerini kullanarak gerekli tedbirleri alır. Bakanlık, aldığı tedbirleri gerekçelerini de belirterek Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona bildirir. Bildiriminde uygunsuzluğun nedeninin aşağıda belirtilen hususlardan  hangisi nedeniyle meydana geldiğini açıklar.

a) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen temel gereklerin yerine getirilmesindeki eksiklik,

b) Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde belirtilen standartların yanlış uygulanması,

c) Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde  belirtilen standartlardaki eksiklik,

ç) Bu Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre, basınçlı ekipman malzemelerinin Avrupa onayındaki eksiklikler.

(2) Uygun olmayan bir basınçlı ekipman veya donanım CE uygunluk işareti taşırsa, Bakanlık CE uygunluk işaretini iliştiren kişiler hakkında gerekli işlemleri yapar ve Müsteşarlık aracılığı ile komisyonu ve Avrupa Birliği üyesi ülkeleri bilgilendirir.

Basınçlı ekipmanların sınıflandırılması

MADDE 10 – (1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında bahsedilen basınçlı ekipmanlar, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-II)’ye uygun olarak, artan tehlike seviyesine göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırmaya göre akışkanlar, aşağıdaki şekilde iki gruba ayrılır.

a) Birinci grup, tehlikeli akışkanlardan oluşur. Tehlikeli akışkan; tehlikeli madde ve müstahzarların sınıflandırılması, paketlenmesi ve etiketlenmesi ile ilgili olarak 11/7/1993 tarihli ve 21634 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği" tarafından kapsanan madde ve müstahzarlardır. Birinci grup tehlikeli akışkanlar; patlayıcı, kolay alevlenir, çok kolay alevlenir, alevlenir (Maksimum izin verilen sıcaklık değeri parlama noktasının üstünde), çok toksik, toksik ve oksitleyici olarak tanımlanan madde ve müstahzarları kapsar.

b) İkinci grup ise bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde  bahsedilmeyen bütün diğer akışkanları kapsar.

(2) Bir kabın birden çok haznesi varsa, her bir hazne için uygulanabilir kategorilerden en yüksek olanı ile sınıflandırılır. Bir haznede birden çok akışkan varsa en yüksek kategorideki akışkan esas alınarak sınıflandırma yapılır.

Uygunluk değerlendirmesi

MADDE 11 – (1) İmalatçı basınçlı ekipmanı piyasaya sürmeden önce, ekipmanın her bir elemanını, bu maddede belirtilen şartlara göre bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-III)’te tanımlanan uygunluk değerlendirmesi işlemlerinden birine tabi tutar. 

(2) Basınçlı ekipmanın herhangi bir elemanına, CE uygunluk işareti iliştirilmek amacıyla uygulanacak uygunluk değerlendirme işlemleri, ekipmanın sınıflandırıldığı bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde tanımlanan kategori ile belirlenir.

(3) Çeşitli kategoriler için uygulanacak, uygunluk değerlendirme işlemleri aşağıdaki gibidir:

 

Kategori I Kategori II Kategori III Kategori IV

Modül A Modül A1 Modül B1 + D Modül B + D

Modül D1 Modül B1 + F Modül B + F

Modül E1 Modül B + E Modül  G

Modül B + C1 Modül  H1

Modül H

 

(4) Basınçlı ekipmanlar, sınıflandırıldıkları kategori için listelenen uygunluk değerlendirme işlemlerinden, imalatçı tarafından seçilen birisine tabi tutulur. İmalatçı eğer mümkünse bir üst seviyedeki kategoriye uygulanan işlemlerden  birini  seçebilir.

(5) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin birinci alt bendi ile ikinci alt bendinin (2.1) numaralı paragrafı ve aynı fıkranın (b) bendinde ifade edilen, kategori III ve kategori IV’te yer alan ekipman için olan uygunluk değerlendirme işlemleri çerçevesinde, onaylanmış kuruluş ani denetimleri sırasında bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 3.2.2. maddesinde belirtilen son değerlendirmeleri yapmak veya yaptırmak amacıyla üretim veya depolama yerlerinden ekipman numunesi alır. Bu durumda imalatçı, onaylanmış kuruluşa tahmini üretim planı hakkında bilgi verir. Onaylanmış kuruluş üretimin ilk yılında en az iki denetim gerçekleştirmelidir. Sonraki denetimlerin sıklığı bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (Ek-3)’te yer alan ilgili modüllerin madde 4.4.’ünde ortaya konan kriterler esas alınarak onaylanmış kuruluş tarafından tayin edilir. 

(6) Modül H işlemi altında bu Yönetmeliğin  6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen, kategori III’teki ekipman ve kapların tek seferde üretimi halinde, onaylanmış kuruluş her bir birim için bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 3.2.2 maddesinde belirtilen son değerlendirmeleri yapar ya da yaptırır. Bu durumda imalatçı tahmini üretim planı hakkında onaylanmış kuruluşa bilgi verir.

(7) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında bahsedilen donanımlar, aşağıdaki hususları kapsayan bir global uygunluk değerlendirmesine tabi tutulacaktır. 

a) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde bahsedilen ve daha önce uygunluk değerlendirme işlemine ve  CE uygunluk işaretine tabi olmamış donanımı oluşturan basınçlı ekipmanların uygunluk değerlendirme işlemi, her bir ekipmanın kategorisine göre belirlenir.

b) Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 2.3 maddesi, 2.8 maddesi ve 2.9 maddesinde belirtilen ve çeşitli elemanların birleşimden oluşan donanımın uygunluk değerlendirmesi; emniyet aksesuarlarına uygulanabilenler hariç olmak üzere, ilgili ekipmana uygulanabilir en yüksek kategoriye göre değerlendirilir.

c) Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 2.10 maddesi ve 3.2.3 maddesinde belirtilen izin verilen çalışma sınırlarını aşmaya karşı, bir donanımın korunmasının sağlanması, korunacak ekipmana uygulanabilir en yüksek kategori temel alınarak yürütülür. 

(8) Bu maddenin yukarıdaki fıkralarında açıklanan işlemler uygulanmadığı ve kullanımı deneysel amaçlarla olduğu takdirde; Bakanlık uygun görürse, bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan her bir basınçlı ekipmanın ve donanımın piyasaya arzına ve hizmete sunulmasına müsaade edebilir.

(9) Uygunluk değerlendirmesi ile ilgili kayıtlar ve yazışmalar Türkçe olarak veya onaylanmış kuruluşun kabul ettiği bir lisanda yapılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Malzemeler İçin Avrupa Onayı, Onaylanmış Kuruluşlar, Tanınmış Üçüncü Taraf  

Kuruluşlar, Kullanıcı Denetmenleri ve CE Uygunluk İşareti 

Malzemeler için Avrupa onayı

MADDE 12 – (1) Malzemeler için Avrupa onayı, bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlandığı üzere malzeme veya ekipmanın bir veya daha fazla imalatçısının talebi üzerine bu iş için tayin edilen onaylanmış kuruluşlardan biri  tarafından verilir. Onaylanmış kuruluş malzeme tiplerinin bu Yönetmeliğin  gereklerine uygunluğunu belgelendirmek için gerekli olan test ve muayeneleri belirler ve gerçekleştirir.

(2) Malzemeler için Avrupa onayı yayınlanmadan önce onaylanmış kuruluş gerekli belgeleri göndererek Müsteşarlık aracılığı ile Avrupa Birliği üyesi ülkeleri ve Komisyonu bilgilendirir. Onaylanmış kuruluş, malzemeler için Avrupa onayını, gerekli olduğunda Komitenin görüşünü ve sunulan yorumları da dikkate alarak yayımlar.

(3) Basınçlı ekipman malzemeleri için Avrupa onayının birer kopyası Müsteşarlık aracılığıyla Avrupa Birliği üyesi ülkelere, onaylanmış kuruluşlara ve Komisyona gönderilir. 

(4) Basınçlı ekipman malzemelerinin Avrupa onayını gerçekleştiren onaylanmış kuruluş, malzeme türünün uyumlaştırılmış standart tarafından kapsandığını tespit ederse, bunun için daha önce yayımlamış olduğu onayı geri çeker ve bu onayın geri çekilmesini, Müsteşarlık aracılığıyla Avrupa Birliği üyesi ülkelere, onaylanmış kuruluşlara ve Komisyona bildirir. 

Onaylanmış kuruluşlar

MADDE 13 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin 11 inci ve 12 nci maddelerinde yer alan işlemleri gerçekleştirmek üzere tayin edilen onaylanmış kuruluşları, gerçekleştirecekleri görevler ve Komisyonca onlara önceden verilmiş olan kimlik kayıt numaraları ile birlikte Müsteşarlık aracılığı ile Komisyona ve Avrupa Birliği üyesi ülkelere bildirir.

(2) Bakanlık, onaylanmış kuruluşların tayini için bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-IV)’te bildirilen kriterleri uygulayacaktır. Onaylanmış kuruluşlar, ilgili uyumlaştırılmış  standartlarda bildirilen kriterlere uyuyorlarsa, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-IV)’te belirtilen kriterleri yerine getirmiş kabul edilir. 

(3) Bir kuruluşu onaylamış olan Bakanlık, bu onaylanmış kuruluşun ikinci fıkrada  bildirilen kriterlere  uymadığını tespit ederse, onayı geri çeker.  Onayın geri çekilmesi halinde, Bakanlık, Müsteşarlık aracılığı ile Avrupa Birliği üyesi ülkeleri ve Komisyonu bilgilendirir. 

Tanınmış üçüncü taraf kuruluşlar

MADDE 14 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 3.2.2 maddesinde ve 3.1.3 maddesinde bildirilen görevleri yerine getirmek amacı ile tanınmış üçüncü taraf kuruluşları ve tanınmış oldukları görevleri Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona ve Avrupa Birliği üyesi ülkelere bildirir. 

(2) Bakanlık, bu kuruluşların bildirimi için, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-IV)’te belirtilen kriterleri uygular. Konu ile ilgili uyumlaştırılmış standartlarda belirtilen kriterlere uyan kuruluşlar, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK- IV)’te belirtilen kriterlere uymuş kabul edilir. 

(3) Bir kuruluşu bildirmiş olan Bakanlık, şayet bu kuruluşun bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kriterlere uymadığını tespit ederse, bu bildirimi geri çeker. Bu tür bir bildirimin geri çekilmesi halinde, Bakanlık Müsteşarlık aracılığıyla Avrupa Birliği üyesi ülkeleri ve Komisyonu haberdar eder. 

Kullanıcı denetmenleri

MADDE 15 – (1) Kullanıcı denetmenleri ile ilgili esaslar aşağıda belirtilmiştir. 

a) Onaylanmış kuruluşlar tarafından gerçekleştirilecek olan görevlerle ilgili hükümlerden ayrı olarak Bakanlık, ülke sınırları içinde temel gereklere uygunluğu, bu maddenin (g) bendinde belirtilen kriterlere göre belirlenen kullanıcı denetmenleri tarafından  gerçekleştirilen basınçlı ekipman veya donanımların, piyasaya sürülmesine ve kullanıcılar tarafından hizmete sunulmasına izin verebilir.

b) Eğer Bakanlık bu maddede belirtilen kriterlere uygun olarak bir kullanıcı denetmeni belirlemiş ise, Bakanlık uygunluğu bu maddelerde belirtilen kriterlere göre üye ülke tarafından belirlenen bir kullanıcı denetmeni tarafından değerlendirilen basınçlı ekipman ve/veya donanımların bu maddede belirtilen şartlar altında pazara sürülmesini veya hizmete konulmasını basınç nedenli tehlikeler sebebiyle yasaklayamaz, sınırlayamaz veya engelleyemez.

c) Bir kullanıcı denetmeni tarafından uygunluğu değerlendirilmiş olan basınçlı ekipman veya donanımlara CE uygunluk işareti iliştirilemez.

ç) Söz konusu basınçlı ekipman ve donanımlar, sadece kullanıcı denetmeninin ait olduğu işletme tarafından çalıştırılan tesislerde kullanılabilir. Bu işletme, basınçlı ekipmanın ve donanımların tasarımı, üretimi, denetimi, bakımı ve kullanımı ile ilgili teknik özellikler konusunda ortak güvenlik politikası uygulayacaktır.

d) Kullanıcı denetmenleri sadece ait oldukları işletme için hareket edeceklerdir.

e)  Kullanıcı denetmenleri tarafından uygulanabilir uygunluk değerlendirmesi yöntemleri bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-III)’te tanımlanan A1, C1, F ve G modülleri olacaktır.

f) Bakanlık, hangi kullanıcı denetmenlerine yetki verdiğini, bunları hangi görevler için tayin ettiğini ve her denetmen için bu maddenin (d) bendinin şartlarını sağlayan tesislerin listesini, Müsteşarlık aracılığıyla Avrupa Birliği üyesi ülkelere ve Komisyona bildirir.

g) Kullanıcı denetmenlerinin tayin edilmesinde, Bakanlık bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-V)’te listelenmiş olan kriterleri uygular ve denetmenin bağlı olduğu işletmenin bu maddenin (ç) bendinde belirtilen kriterleri uygulamasını sağlar.

ğ) Bakanlık, tayin ettiği  kullanıcı denetmenlerinin bu maddenin (g)  bendinde belirtilen kriterlere uymadığını tespit ederse, verdiği yetkiyi iptal eder ve bu durumu Müsteşarlık aracılığıyla Avrupa Birliği üyesi ülkelere ve Komisyona bildirir. 

h) Bakanlık bu maddenin uygulanması ile ilgili önemli gördüğü bilgileri Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona iletir. 

CE uygunluk işareti

MADDE 16 – (1) CE uygunluk işareti, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-VI)’daki modele göre "CE"  harflerinden oluşmaktadır. CE uygunluk işareti, üretim kontrol aşamasında devreye giren onaylanmış kuruluşun bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kimlik kayıt numarası ile birlikte verilir. 

(2) CE uygunluk işareti, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (EK-I)’in 3.2 maddesinde tanımlanan son değerlendirmeye uygun olan veya bitmiş durumda olan ve 6 ncı maddede  belirtilen her bir basınçlı ekipmana  veya donanımına görülebilir, kolay okunur ve silinmez bir şekilde iliştirilir.

(3) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (b) bendinde belirtilen donanımı oluşturan her bir basınçlı ekipmana CE uygunluk işaretinin iliştirilmesi gerekmez. Basınçlı ekipmanın  parçalarından halihazırda CE uygunluk işareti taşıyanlar, donanıma dahil edilirken işareti taşımaya devam eder. 

(4) Basınçlı ekipmanın veya donanımının, CE uygunluk işaretinin iliştirilmesini gerektiren,  diğer Yönetmeliklere de tabi olması halinde,  söz konusu CE uygunluk işareti basınçlı ekipmanın veya donanımının aynı zamanda diğer Yönetmeliğin koşullarına da uygun olduğunu gösterir. Bununla birlikte, bu yönetmeliklerden bir veya birkaçının, bir geçiş dönemi öngördüğü ve bu dönem içinde imalatçıya uygulama konusunda bir seçme hakkı tanıdığı durumlarda, CE uygunluk işareti cihazın sadece imalatçının uygulamayı seçtiği yönetmelik hükümlerine uygunluğunu gösterir. Bu durumda, uygulanan yönetmeliğin ilgili hükümleri ve diğer ayrıntılar cihazın beraberinde bulunan belge, uyarı, kullanma kılavuzu veya bilgi plakasında verilir. 

(5) Basınçlı ekipman veya donanıma, CE uygunluk işaretinin formu veya anlamı ile ilgili üçüncü kişilerin yanlış anlamasına yol açabilecek şekilde işaretler iliştirilemez. CE uygunluk işaretinin görünürlüğünü ve okunurluğunu etkilemeyecekse diğer işaretlemeler basınçlı ekipman veya donanımına iliştirilebilir.

CE uygunluk işaretinin uygunsuz iliştirilmesi

MADDE 17 – (1) Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesindeki hükümler saklı kalmak üzere CE uygunluk işaretinin uygunsuz kullanımında aşağıdaki hükümler uygulanır. 

a) Şayet Bakanlık, CE uygunluk işaretinin uygunsuz iliştirildiğini tespit ederse, imalatçı veya Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi ürünü, CE uygunluk işareti ile ilgili koşullara uygun hale getirilmesi ve Bakanlık tarafından bildirilen hususlar dahilinde ihlalin sona erdirilmesi ile yükümlüdür. 

b) Uygunsuzluk devam edecek olursa Bakanlık, söz konusu ürünün piyasaya arzının durdurulması veya kısıtlanması veya bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde belirtilen yöntemlere uygun olarak piyasadan toplatılması için kanunlarla verilen yetkiler çerçevesinde gerekli bütün tedbirleri alır.

c) CE İşareti uygunsuz kullanıldığı takdirde 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.

İşbirliği imkanları

MADDE 18 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğin uygulanmasından sorumlu yetkililerin, birbirleri ile işbirliği yapmalarını ve birbirlerine ve Müsteşarlık aracılığıyla Komisyona bilgi vermelerini sağlamak için gerekli önlemleri alır. 

Reddetme ve kısıtlama ile ilgili kararlar

MADDE 19 – (1) Bakanlıkça bu Yönetmelik gereğince alınmış, basınçlı ekipman veya donanımların  piyasaya arzını ve hizmete sunulmasını yasaklayan veya piyasadan toplatılmasını gerektiren herhangi bir kararın dayandığı kesin gerekçeler belirtilir. Bu kararlar gecikmeksizin Müsteşarlık aracılığı ile Komisyona ve ilgili tarafa karara karşı başvurulabilecek yasal yollar ve süreler de belirtilmek koşuluyla bildirilir. 

Uyumlaştırma 

MADDE 20 – (1) Bakanlık, bu Yönetmeliğe uygun olması gereken mevzuat ve idari düzenlemeleri yayımlarken bu Yönetmeliğe atıf yapar ve bu hususu Müsteşarlık aracılığı ile Avrupa Birliği üye ülkelerine ve Komisyona bildirir. 

(2) Bakanlık, bu Yönetmeliğin uygulamaya konduğu tarihte, yürürlükte olan mevzuata uygun olan basınçlı ekipman ve donanımların piyasaya arzına izin verebilir; bu tarihten sonra ise ancak piyasaya sunulmuş olan teçhizat ve donanımların hizmete konmasına izin verebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Aykırı davranışlara uygulanacak hükümler

MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davranışta bulunanlara 13/11/2001 tarihli ve 2001/3529 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik hükümleri uygulanır.

Cezai  hükümler

MADDE 22 – (1) Bu Yönetmeliğe aykırı davranışta bulunanlara  29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 23 – (1) 10/4/2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlükten kaldırılan Yönetmeliğe diğer düzenlemelerde yapılan atıflar, bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır. 

Yürürlük

MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.

 

 

EK-I

TEMEL EMNİYET GEREKLERİ

 

ÖN İNCELEMELER

1. Basınçlı ekipman hakkında bu EK ’te listelenmiş olan temel gereklerden ortaya çıkan yükümlülükler aynı zamanda, aynı tehlikenin bulunduğu donanımları da içermektedir. 

2. Yönetmelikte bildirilen temel gerekler zorunludur. Bu temel gereklerde ortaya konulan zorunluluklar, sadece, söz konusu olan basınçlı ekipman imalatçısı tarafından belirlenebilen  işletme şartlarına ve öngörülen risklere uygun olarak kullanılması halinde geçerlidir. 

3. İmalatçı, kendi ekipmanındaki basınçtan dolayı, ortaya çıkabilecek tehlikeleri değerlendirmek yükümlülüğü altındadır. İmalatçı bu değerlendirme  sonuçlarını dikkate alarak ekipmanı tasarımlamak ve imal etmek zorundadır.

4. Temel gerekler, yüksek seviyede sağlık ve emniyetle ilgili teknik ve ekonomik nedenleri olduğu kadar tasarım ve üretim aşamasındaki uygulamaları ve teknolojinin son halini dikkate alacak şekilde yorumlanmalı ve uygulanmalıdır.

1. GENEL

1.1 Basınçlı ekipman, mantıklı öngörülebilir şartlarda veya imalatçının kullanım talimatlarına uygun bir şekilde hizmete sokulduğunda, emniyetini sağlayacak şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli, kontrol edilmeli ve kurulmalıdır.

1.2 İmalatçı, en uygun çözümü seçerken, aşağıda bildirilen şartları sırasıyla uygulamalıdır;

- Uygulanabildiği oranda tehlikeleri yok etmeli veya azaltmalıdır.

- Giderilemeyen  tehlikelere karşı uygun koruma önlemleri almalıdır.

- Gerektiğinde, kullanıcıları tehlikelere karşı bilgilendirilmeli ve kurma yada kullanım sırasında bu riskleri azaltmak için özel önlemlerin alınması hususunu belirtmelidir.

1.3   Yanlış kullanım olasılığı varsa veya açıkça bu durum öngörülebiliyorsa, basınçlı ekipman bu yanlış kullanımdan doğacak tehlikeyi önleyecek şekilde tasarımlanmak zorundadır veya bu mümkün olamıyorsa, basınçlı ekipmanın bu şekilde kullanılamayacağına ilişkin uygun uyarılar verilmelidir.  

2. TASARIM

2.1 Genel

Basınçlı ekipmanın amaçlanan ömrü süresince emniyetli olmasının garantilenmesi için, bütün faktörleri göz önünde bulundurularak, basınçlı ekipman uygun bir şekilde tasarımlanmalıdır. 

Tasarım, kapsamlı yöntemler kullanılarak, bütün hatalara karşı yeterli emniyet payı olan, uygun emniyet katsayısı içermelidir.

2.2 Yeterli Dayanım İçin Tasarım

2.2.1 Basınçlı ekipman amaçlanan kullanımına uygun yüklemelere ve öngörülebilen çalışma koşullarına uygun olarak tasarımlanmalıdır. Özellikle, aşağıdaki etkenler hesaba katılmalıdır.

- İç/dış basınç,

- Çevre ve işletme  sıcaklığı,

- İşletme ve test koşullarında statik basınç ve içeriğin kütlesi,

- Trafik, rüzgar ve deprem yükü,

- Taşıma, bağlantılar, boru donanımı vs. gibi durumlardan kaynaklanabilen karşı kuvvetler ve momentleri,

- Korozyon ve aşınma, yorulma vs.

- Kararsız olan akışkanların bileşiminin bozulması,

Aynı zamanda oluşabilecek çeşitli yükler, eş zamanlı oluşma ihtimalleri göz önünde bulundurularak, dikkate alınmalıdır.

2.2.2  Yeterli dayanç için tasarım şunlara dayanmalıdır:

- Genel bir kural olarak,  madde 2.2.3 de tanımlanan hesaplama modeli ve gerektiğinde desteklemek için madde 2.2.4 de tanımlanan deneysel tasarım metodu ile veya, 

- Ürünün  izin verilebilir maksimum basıncı PS ve hacminin V çarpımı, 6000 bar x litreden  daha az veya ürünün PS x DN çarpımı 3000 bar dan daha az ise, hesaplama olmadan deneysel tasarım metodu ile,  madde 2.2.4 de tanımlandığı gibi yapılır.

2.2.3 Hesaplama metodu

a)  Basınç sınırlaması ve diğer yükleme hususları

Basınçlı ekipman için izin verilebilen gerilim, çalışma koşullarında öngörülebilen makul arıza şekli dikkate alınarak, sınırlandırılmalıdır. Bu noktada, emniyet katsayısı üretimde gerçek işletme şartları, gerilmeler, hesaplama modelleri ve malzemenin özellikleri ile  ortaya çıkan her belirsizliği tamamen yok etmek için uygulanmalıdır.

Bu hesaplama metotları, madde 7’ deki gerekleri ile birlikte, gereken her yerde, yeterli emniyet payı temin etmelidir. 

Yukarıda belirtilen gerekler, uygun olan yerlerde, diğerlerine ek olarak yada diğer yöntemlerle birlikte, aşağıdaki yöntemlerden biri uygulanarak sağlanabilir.  

- Formüle göre tasarım,

- Analize göre tasarım,

- Kırılma mekaniklerine göre tasarım,

b) Dayanım

İlgili basınçlı ekipmanın dayanım gücünü oluşturmak için uygun tasarım hesapları kullanılmalıdır.

Özellikle:

- Hesaplama basınçları izin verilebilen maksimum çalışma basıncından daha az olmamalı ve statik buhar basıncı ile dinamik sıvı basıncı ve kararsız akışkanların bozulmaları hesaba katılmalı, bir kabın ayrı basınçlı haznelere ayrıldığı durumlarda parçaların ayrışma duvarları, bitişik parçanın mümkün olan en düşük basıncına bağlı olarak azami mümkün olan parça basıncına göre tasarlanmalıdır.

- Hesaplanan sıcaklıklar uygun emniyet payını içermelidir.

- Tasarım, ekipmanın öngörülen işletme koşulları altında meydana gelebilecek olan bütün muhtemel ısı ve basınç birleşimlerini göz önünde bulundurmalıdır.

- Maksimum gerilmeler ve en yüksek gerilme yığılması emniyet sınırları içerisinde kalmalıdır.

- Basınçlı kısmın hesaplamasında, madde 4’ de belirtilen uygun emniyet faktörleri ile birlikte verilen koşullar dikkate alınarak, belgelendirilmiş bilgilere dayanılarak, malzemenin özelliklerine uygun değerlerden faydalanılmalıdır. Göz önüne alınacak malzeme karakteristikleri aşağıdakileri içermelidir:

- Akma dayanımı, % 0,2 veya hesaplanan sıcaklıktaki yaklaşık % 1,0 uzama sınırı gerilmesi,

- Çekme dayanımı,

- Zamana bağlı dayanım, örneğin;  sürünme dayanımı,

- Yorulma,

- Elastiklik modülü, (Young modülü)

- Uygun miktarda plastik gerilme özelliği,

- Çentik darbe dayanımı,

- Kopma dayanıklılığı,

- Malzeme özelliğine bağlı olarak uygun kaynak faktörü seçilmeli. Örneğin: tahribatsız test türü, malzemenin kaynağı ve çalışma şartları göz önünde bulundurulmalıdır.  

- Tasarımda ekipmanın öngörülen kullanımında tüm ilgili zayıflatıcı etkiler (Örneğin: korozyon, esneme, yorulma) ve madde 3.4’ te anlatılan malzemenin ömrü ile ilgili tasarımın belirli düzenlemeleri dikkate alınmalıdır. Ekipmanın tasarlanan kullanımı ile orantılı olarak, uygun kayıtları tutmalıdır. Madde 3.4’te anlatılan malzemenin ömrü ile ilgili tasarımın belirli  düzenlemeleri dikkate alınmalıdır.  Örneğin: 

- Sürünme için: belirli sıcaklıkta işletme süresi tasarlanmalı,

- Yorulma için: belirli gerilme seviyesinde yük tekrarı sayısı tasarlanmalı,

- Korozyon için: korozyon ilavesi tasarlanmalı,

c) Kararlılık durumu

Hesaplanan kalınlığın uygun yapısal kararlılığa izin vermediği durumlarda, nakliye ve işleme tarzı riskleri dikkate alınarak durum düzeltmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.

2.2.4 Deneysel tasarım metodu

Ekipmanın tasarımı, bütün olarak veya kısmi olarak bir örneği veya bir kategorisi  üzerinde yapılan, uygun bir test programı ile geçerliliği onaylanabilir.

Testten önce test programı açıkça tanımlanmalı ve eğer varsa uygunluk değerlendirmesi modülünden sorumlu Onaylanmış Kuruluşça kabul edilmelidir.

Bu program test şartlarını ve kabul edilme veya ret kriterlerini tanımlamalıdır. Testten önce, test edilmesi gereken ekipmanı oluşturan malzemelerin temel özellikleri ve boyutlarının gerçek değerleri ölçülmelidir.

Test sırasında, gerektiği yerde, basınçlı ekipmanın kritik bölgelerinin, uzama ve gerilimlerinin yeterli hassaslıkta ölçülüp kaydedebilen aletler ile gözlenebilmesi mümkün olmalıdır.

Test programı aşağıdakileri içermelidir.

a)  Basınç dayanım testinin amacı, belirlenen bir emniyet payı ile izin verilebilir maksimum basınçta, malzemenin kayda değer bir sızdırma veya belirlenen bir aralığı aşan deformasyon olmadığını tespit etmektir.

Test basıncı,  tasarım amaçlı kullanılan değerlerle, test koşulları altında ölçülen malzeme karakteristiği değerleri ile geometrik değerler arasındaki farklılıklar esasına göre belirlenecektir; test ve tasarım sıcaklığı arasındaki farklılıklar hesaba katılmalıdır.

b)  Sürünme veya yorulma riskinin olduğu yerde, ekipman için çalışma koşulları esasına göre belirlenmiş uygun testler tanımlanacaktır. Örneğin, belirtilen sıcaklıklarda tutmak, belirlenen gerilme seviyesindeki yük tekrarı v.s;

c) Gerektiğinde, madde 2.2.1 de bildirilen, örneğin, korozyon, dış hasar vs. gibi diğer faktörlerle ilgili testler. 

2.3 Emniyetli kullanım  ve çalışma  sağlamak için şartlar;

Basınç ekipmanı için belirlenmiş olan çalışma metodu, ekipmanın çalışmasında öngörülebilen makul riskleri engellemeye uygun olmalıdır. Aşağıdakiler özel olarak dikkate alınmalıdır.

- Kapaklar ve delikler,

- Basınç emniyet valfinin tehlikeli basıncı boşaltımı,

- Bir basınç veya vakum mevcutken fiziksel girişleri önleme cihazları,

- Tasarlanan kullanımı göz önünde bulunduran yüzey sıcaklığı,

- Kararsız akışkanların ayrışması.

Özellikle, bir giriş kapağı yerleştirilmiş basınçlı ekipmanda, kapak açılırken herhangi bir tehlike arz etmemesini kolayca temin etmek için otomatik veya el ile çalışan bir alet ile donatılmalıdır. Ayrıca, kapağın çabuk açıldığı durumlarda, basınçlı ekipman akışkan basıncının veya  sıcaklığının tehlike arz ettiğinde hemen açılmayı önleyecek bir cihaz ile donatılmalıdır.

2.4 Muayene araçları 

a) Basınçlı ekipmanlar, emniyeti sağlayan bütün gerekli incelemelerin tatbik edilebileceği gibi tasarlanmalı ve yapılmalıdır.

b) Basınçlı ekipmanın güvenliğini ve bu güvenliğin sürekli olduğunu inceleyebilmek için fiziksel olarak içine giriş yapılabilmeli ve bu giriş güvenli ve ergonomik olmalıdır.

c)  Basınçlı ekipmanın emniyet koşullarını temin etmek için aşağıdaki durumlarda başka araçlar da uygulanabilir.

- Fiziksel olarak içeri girişleri engelleyecek kadar küçük olma durumları, veya

- Basınçlı ekipmanın açılmasının iç kısmı kötü etkilediğinde, veya

- İçerik maddesinin, basınçlı ekipmanın yapıldığı malzemeye ve basınç düşürücü mekanizmaya zararlı olmadığı belirlendiğinde ve herhangi bir zayıflatıcı iç etkinin söz konusu olmadığında.

2.5 Boşaltma ve hava/gaz alma araçları yolları

Gerektiğinde, basınçlı ekipmanın havasının alınması ve boşaltılması için aşağıdaki şekilde yeterli düzenle donatılmalıdır: 

- Su vuruntusu, vakum çökmesi, korozyon ve kontrolsüz kimyasal reaksiyonlar gibi zararlı etkilerden kaçınmalı, etkileri önlemek için bütün işletme ve test kademeleri, özellikle basınç testi, dikkate alınmalıdır.

- Temizlik, muayene ve bakımın güvenli bir şekilde yapılmasına izin verilmelidir.

2.6 Korozyon ve diğer kimyasal zararlar;

Gerektiğinde, tasarlanan ve önceden görülebilen makul ölçülerde, korozyon veya diğer kimyasal zararlara karşı yeterli dikkat veya koruma temin edilmelidir.

2.7 Aşınma

Korozyon veya aşındırmanın fazla olduğu durumlarda aşağıdaki hususları dikkate alan yeterli önlemler alınmalıdır.

- Uygun tasarımla o etki mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır, örneğin; ilave malzeme kalınlığı yada kaplama maddesi veya astar kullanmak,

- En çok etkilenmiş olan parçaların değiştirilmesine izin verilmelidir,

- Sürekli emniyetli kullanım için gerekli ölçümlere, madde 3.4 de belirtilen önlemlere dikkat çekilmelidir.

2.8 Donanımlar;

Donanımlar, aşağıdaki şartları taşıyacak şekilde tasarlanmalıdır:

- Donanımı oluşturan parçalar işlevlerini emniyetli olarak yapacak tarzda uygun şekilde bir araya getirecek şekilde olmalıdır. 

- Bütün parçalar uygun bir şekilde birleştirilmiş ve uygun tarzda monte edilmiş olmalıdır.

2.9 Doldurma ve boşaltmaya ilişkin hükümler;

Uygun olduğu yerlerde, basınçlı ekipman aşağıda belirtilenler gibi tehlikeleri dikkate alarak güvenli bir şekilde doldurma ve boşaltma yapabilecek aksesuarlarla veya söz konusu bağlantıların yapılabileceği şekilde donatılmış olarak tasarımlanmalıdır.

a) Doldururken:

- Aşırı doldurma veya aşırı basınç için, özellikle doldurma oranı ve referans sıcaklığındaki buhar basıncı dikkate alınmalıdır.

- Basınçlı ekipmanın kararsızlığı dikkate alınmalıdır.

b) Boşaltırken: basınç altında tutulan akışkanın kontrolsüz boşaltılması dikkate alınmalıdır.

c) Doldururken veya boşaltırken: emniyetsiz bağlantı ve bağlantının kesilmesi dikkate alınmalıdır.

2.10 Basınçlı ekipmanın müsaade edilebilen değerleri geçmesine karşı korunması;

Öngörülebilen makul koşullar altında, izin verilen değerlerin aşılması durumunda, basınçlı ekipmanın montajlı ayrı bir koruyucu cihazla korunması tasarlanmamışsa uygun korunma donanımları ile korunma sağlanmalıdır veya buna izin verilmelidir.

Uygun ekipman veya donanım teçhizatın veya montajın bilinen karakteristikleri göz önüne alınarak kararlaştırılmalıdır.

Uygun koruyucu ekipman veya donanım aşağıdakileri kapsamaktadır:

a) Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde  tanımlanan emniyet aksesuarları,

b) Uygun olan yere, gösterge yada basınç aletini izin verilebilen limitte tutmak için elle veya otomatik olarak gerekli önlemin  alınmasını sağlayacak alarm gibi izleme veya gözlem sisteminin yerleştirilmesi.

2.11 Emniyet Cihazları

2.11.1 Emniyet cihazları şöyle olmalıdır:

- Gerektiği yerde cihazların bakım ve test gereklerini dikkate alarak, amaçlanan görevlerine uygun ve sağlam tasarlanmış ve yapılmış olmalıdır.

- Şayet emniyet fonksiyonu bir başka fonksiyondan etkilenmiyorsa, diğer fonksiyonlardan bağımsız olmalıdır.

- Uygun ve sağlam bir koruma elde etmek için uygun tasarım prensiplerine uymalı. Bu ilkeler, özellikle, tedbirli tarz yöntemi, aşırılık, farklılık ve otomatik tanıyı kapsamalıdır.

2.11.2 Basıncı sınırlandıran cihazlar

Bu cihazlar, basıncın sürekli olarak izin verilebilen basıncı (PS) aşmayacak şekilde tasarımlanmalı; ancak, gerektiğinde madde 7.3 de belirtilen özelliklere uygun olarak kısa süreli basınç dalgalanmasına izin verilebilir olmalıdır.

2.11.3 Sıcaklık izleme cihazları

Bu cihazlar, emniyet açısından ölçme fonksiyonları ile uyumlu ve yeterli sürede cevap alınabilecek özellikte olmalıdır.

2.12 Dış ortamdaki  yangın

Gerekli yerlerde basınçlı ekipman öyle tasarımlanmalı ve uygun olduğu yerlerde uygun aksesuarlar ile donatılmalı veya ona uygun bağlantılar ile donatılmalıdır ki; bir dış yangın durumunda zararı sınırlama gereklerini, özellikle amaçlanan kullanım süresi de göz önüne alarak karşılamalıdır. 

3. İMALAT

3.1 İmalat yöntemleri

İmalatçı, tasarım aşamasındaki hükümlerin yeterli uygulamasını sağlamak için özellikle aşağıda belirtilen uygun teknik ve ilgili yöntemleri  uygulamalıdır. 

3.1.1 Bileşim parçalarının hazırlanması

Bileşim parçalarının hazırlanması (Örneğin: şekil verme ve pah kırma), basınçlı ekipmanın emniyetinde  noksanlıklara veya çatlaklara veya muhtemel zararlı mekanik özellik değişimlerine yol açmamalıdır.)

3.1.2 Sabit bağlantı

Sabit bağlantılar ve bitişik b&o